Το νησί αποτελείται από εντυπωσιακές ακτές, χερσονήσους, ακρωτήρια, όρμους που αποτελούν εξαιρετικά φυσικά λιμάνια στα ανατολικά της Λευκάδας και της Βασιλικής στη νότια πλευρά. Στη δυτική πλευρά της που είναι απόκρημνη, βρίσκονται πολλές εκτεταμένες γαλαζοπράσινες παραλίες με άμμο. Λέγεται ότι η Λευκάδα πήρε το όνομά της από τα πετρώματα του νησιού που είναι λευκά, ασβεστολιθικά και δημιουργούν γκρεμούς στα νότια του νησιού και, ιδιαίτερα, στο ακρωτήρι Λευκάτα.
Μικρά γραφικά χωριουδάκια άλλα ορεινά και άλλα παραθαλάσσια είναι διεσπαρμένα σε όλο το νησί, και προσφέρουν μέχρι και σήμερα μια εικόνα της πλούσιας παράδοσης της Λευκάδας. Ιδιαίτερα φημισμένα προϊόντα του νησιού είναι το λάδι, το μέλι, το κρασί, οι φακές, το σαλάμι και τα παστέλια.
Ιστορία της Λευκάδας
Το όνομά της η Λευκάδα το πήρε απ’ το ακρωτήριο Λευκάτα η αλλιώς Κάβος της Κυράς, που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νησιού. Το ακρωτήριο στην αρχαιότητα ονομαζόταν Λευκάς πέτρα ή Λευκάς άκρα. Ένας μύθος λέει ότι η ποιήτρια Σαπφώ, απ’ τη νήσο Λέσβο, πήδηξε απ’ το βράχο του ακρωτηρίου για να απαλλαγεί απ’ τον έρωτά της για τον Φάωνα. Κοντά σ’ εκείνη την περιοχή υπάρχει και ο ναός του θεού Απόλλωνα, στον οποίον είναι αφιερωμένος ο λευκός βράχος. Πιο παλιά το νησί ονομαζόταν Αγία Μαύρα παίρνοντας το όνομα αυτό απ’ τον ομώνυμο ναό που ήταν κτισμένος μέσα στο κάστρο της Αγίας Μαύρας, το οποίο βρίσκεται απέναντι απ’ την πόλη της Λευκάδας και το οποίο αποτελούσε πρότυπο οχυρωματικής τέχνης. Για κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα η πόλη της Λευκάδας ήταν κτισμένη γύρω απ’ αυτό το κάστρο, αργότερα όμως οι Βενετοί τη μετέφεραν στη σημερινή της θέση.
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα πρώτα δείγματα πολιτισμού στο νησί υπάρχουν απ’ την παλαιολιθική εποχή. Από ανασκαφές που πραγματοποίησε ο Γερμανός αρχαιολόγος Βίλελμ Ντέρπφελντ στην περιοχή του Νυδρίου, ανακάλυψε ευρήματα απ’ την εποχή του Χαλκού (2000 π.χ.) και διατύπωσε τη θεωρία ότι η Λευκάδα είναι η Ομηρική Ιθάκη.
Λίγο έξω απ’ την πόλη και πιο συγκεκριμένα κοντά στο Καλλιγόνι υπάρχουν ερείπια της αρχαίας πόλης Νήρικος, η οποία υπήρξε η πρώτη πόλη του νησιού. Γύρω γύρω απ’ την πόλη είχε κτιστεί ένα μεγάλο τείχος, κομμάτι του οποίου σώζεται μέχρι και σήμερα.
Η Λευκάδα έχει πάρει μέρος σε πολλές μεγάλες μάχες στο παρελθόν, όπως η ναυμαχία της Σαλαμίνας και η μάχη των Πλαταιών κατά τους περσικούς πολέμους, καθώς και στον Πελοποννησιακό πόλεμο στο πλευρό των Σπαρτιατών. Ακολούθησε πιστά και το Μέγα Αλέξανδρο στην τεράστια εκστρατεία του. Φαίνεται ότι από τους ακολούθους αυτούς ιδρύθηκε η ομώνυμη πόλη στην παραλιακή Συρία, καθώς και μια άλλη κοντά στην Δαμασκό.
Κατά την Βυζαντινή περίοδο η Λευκάδα παρέμεινε στην αφάνεια. Μετά την πρώτη άλωση της Κων/πουλης από τους Φράγκους, η Λευκάδα πέρασε στην επικράτεια του Δεσποτάτου της Ηπείρου (1204-1293). Το 1293 δίνεται σαν προίκα στον Ιωάννη Α΄ Ορσίνι, απ’ τον ηγεμόνα του Δεσποτάτου της Ηπείρου, Νικηφόρο Α΄ Κομνηνό. Ο Ορσίνι έκτισε το φρούριο της πόλης ώστε να προστατέψει το νησί απ’ τις επιδρομές των πειρατών. Λίγο καιρό αργότερα κτίστηκε μέσα στο κάστρο και ο ναός της Αγίας Μαύρας απ’ τον οποίο δανείστηκε το όνομά του και το κάστρο.
Στη συνέχεια, η Λευκάδα πέρασε στους Ανδηγαυούς (1331-1362). Το 1357 έχουμε την εξέγερση των χωρικών της Λευκάδας κατά του ηγεμόνα της Γρατιανού Ζώρζη. Μεταξύ 1362-1479 η Λευκάδα έγινε κτήση των Τόκκων με την παραχώρησή της, το 1362, στον Λεονάρδο Α΄ Τόκκο. Οι κάτοικοι είχαν ζητήσει βοήθεια από τον Λεονάρδο, ο οποίος τους είχε υποσχεθεί συμμετοχή στη τοπική διοίκηση, σεβασμό στη περιουσία και τη θρησκεία τους. Αλλά αργότερα έδιωξε από την Λευκάδα τον ορθόδοξο αρχιεπίσκοπο.
Το 1797, η Γαλλία με αρχηγό τον Ναπολέων Βοναπάρτη καταλαμβάνει τη Λευκάδα, όπως και τα υπόλοιπα Επτάνησα. Τα οικονομικά μέτρα των Γάλλων Δημοκρατικών όμως είναι αβάσταχτα για τους ντόπιους πολίτες και προκαλούν δυσαρέσκεια. Το 1798, οι Ρωσοτούρκοι κάνουν επέλαση στο Ιόνιο και παίρνουν υπό την κυριαρχία τους τα Επτάνησα. Το 1807 η Λευκάδα και όλα τα νησιά του Ιονίου περνούν στα χέρια της Γαλλίας, η οποία έχει αλλάξει το πολίτευμά της, έχοντας δημιουργήσει ένα αυτοκρατορικό καθεστώς. Την ίδια χρονά γίνεται σύναξη των οπλαρχηγών στο Φρύνι και στην Παναγία τη Βλαχέρνα και στη συνέχεια ακολουθεί το γλέντι στην παραλία του μαγεμένου.
Το 1810, οι Βρετανοί κυριεύουν το νησί και μέχρι το 1814 έχουν καταλάβει όλα τα Επτάνησα. Τα αυστηρά μέτρα και οι αυταρχικοί νόμοι των Άγγλων όμως, έχουν ως συνέπεια τις αντιδράσεις των πολιτών με αποτέλεσμα να υπάρχουν επαναστάσεις και εξεγέρσεις, όπως εκείνη των Λευκαδιτών το 1819 που καταπολεμήθηκε με βιαιότητα και βαρβαρότητα.
Το 1864, η Λευκάδα μαζί με τα άλλα Ιόνια νησιά, σύμφωνα με τις συνθήκες του 1863 και 2864, παραχωρείται επίσημα στην Ελλάδα και τα Επτάνησα μετά από πολλούς αιώνες ξένων κατοχών είναι πλέον ελεύθερα.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, εγκαθίστανται στην πόλη της Λευκάδας Μικρασιάτες πρόσφυγες. Αρχικά πολλοί κατοίκησαν στο κάστρο της Αγίας Μαύρας ενώ δημιουργήθηκε στην πόλη ο συνοικισμός κοντά στον Μητροπολιτικό Ναό της Ευαγγελίστριας, που ονομάζεται Προσφυγικά.
Κατά την διάρκεια της κατοχής η Λευκάδα απελευθερώθηκε από το 240 σύνταγμα του ΕΛΑΣ που αποβιβάστηκε στο νησί στις 27 Δεκεμβρίου 1944 εξουδετερώνοντας λίγες μέρες αργότερα εδεσίτες, ταγματασφαλήτες και “ράλληδες” συνεργάτες των γερμανών.
Το 1963 ήταν που ο Έλληνας μεγιστάνας Αριστοτέλης Ωνάσης αγόρασε το Σκορπιό, μια μικρή νησίδα που βρίσκεται απέναντι απ’ τις ανατολικές ακτές της Λευκάδας και πιο συγκεκριμένα στο κοσμοπολιτικό Νυδρί, το οποίο απέκτησε, έκτοτε, παγκόσμια φήμη, φιλοξενώντας κατά καιρούς πλήθος επισκεπτών αλλά και προσωπικοτήτων απ’ όλη την υφήλιο. Μάλιστα, οι κάτοικοι της περιοχής, για να τιμήσουν τον Έλληνα εφοπλιστή, έχτισαν προς τιμήν του ένα άγαλμα, το οποίο κοσμεί την πλατεία του χωριού.
Πολιτισμός της Λευκάδας
Η Λευκάδα είναι ένα νησί με μεγάλη πνευματική παράδοση. Η γεωγραφική της θέση – όπως και των άλλων νησιών του Ιονίου – της εξασφάλισε μια πιο στενή σχέση με τη Δύση στα χρόνια που η ηπειρωτική Ελλάδα γνώριζε τον πνευματικό μεσαίωνα της τουρκοκρατίας.
Ο ιδιότυπος επτανησιακός πολιτισμός, αλλά και η ξεχωριστή φυσιογνωμία του νησιού που το κατακλύζει ο «βόγγος απ’ τα πέλαγα ο βόγγος απ’ τα πεύκα», έδωσαν τη δυνατότητα στη Λευκάδα να γεννήσει και να εκθρέψει μερικές από τις πιο αισθαντικές ποιητικές ψυχές. Εδώ γεννήθηκαν ή από δω κατάγονται κορυφαίοι καλλιτέχνες και επιστήμονες με πανελλήνια αναγνώριση και διεθνή καταξίωση και προβολή.
Ιωάννης Ζαμπέλιος (1787-1856). Μετά τις σπουδές του στην Ιταλία και το Παρίσι (νομική, φιλολογία, φιλοσοφία), επιστρέφει στη Λευκάδα και διορίζεται εισαγγελέας του κράτους των Ιονίων Νήσων. Μυείται στη Φιλική Εταιρεία, αφιερώνεται ολόψυχα στον Ιερό Σκοπό της και καταξιώνεται ως ο κορυφαίος Φιλικός στη Λευκάδα. Έγραψε δώδεκα τραγωδίες εθνικού περιεχομένου.
Λευκάδιος Χερν / Γιακούμο Κοϊζούμι (1850-1904). Ένας σπουδαίος Λευκαδίτης λογοτέχνης που μετανάστευσε στην Ιαπωνία και με το έργο του έκανε γνωστή τη χώρα του ανατέλλοντος ηλίου και τον πολιτισμό της, στη Δύση. Θεωρείται εθνικός συγγραφέας της Ιαπωνίας.
Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1813-1881). Γιος του Ιωάννη Ζαμπέλιου. Ιστορικός συγγραφέας, που με το σπουδαιότερο έργο του «Βυζαντιναί μελέται» (1857), προσπάθησε να αποδείξει την ενότητα του βυζαντινού κράτους. Διακρίθηκε και ως μυθιστοριογράφος.
Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879). Κορυφαίος λυρικός. Η ποίησή του δονείται από την αγάπη του για την πατρίδα, την ελευθερία και το θαυμασμό του για τους αγωνιστές του ’21. Για χρόνια εκπροσώπησε τη Λευκάδα στην Ιόνιο Βουλή, όπου από τις γραμμές των Ριζοσπαστών αγωνίστηκε για την Ένωση. Όταν το όνειρο έγινε πραγματικότητα, έγινε μέλος του Εθνικού Κοινοβουλίου.
Άγγελος Σικελιανός (1884-1952). Ο εμπνευστής της Δελφικής Ιδέας, ένας μεγάλος λυρικός ποιητής-μύστης, με οικουμενικό όραμα που μπόρεσε να συγκεράσει στην ποίησή του τις αρχαιοελληνικές με τις χριστιανικές αξίες, καταφέρνοντας να γίνει πανανθρώπινος.
Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάμου Ποιήτρια και πεζογράφος, η πρώτη Ελληνίδα που βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών.
Νίκος Σβορώνος (1911-1989). Βυζαντινολόγος και σπουδαίος μελετητής της σύγχρονης ιστορίας μας, με σπουδαίο έργο και διεθνή αναγνώριση.
Αριστόξενος Σκιαδάς (1932-1994). Καταξιωμένος καθηγητής της Κλασικής Φιλολογίας που διετέλεσε αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Νίκος Γ. Κατηφόρης (1903-1967). Πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και για πολλά χρόνια χρονογράφος του Ριζοσπάστη.
Γεράσιμος Γρηγόρης (1907-1985). Λογοτέχνης βραβευμένος με δύο κρατικά βραβεία λογοτεχνίας (1958 και 1963).
Θεόδωρος Στάμος (1922-1997). Ζωγράφος με παγκόσμια απήχηση, πρωτοπόρος του αφηρημένου εξπρεσιονισμού.
Νάνος Βαλαωρίτης Σπουδαίος υπερρεαλιστής ποιητής, πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας.
Αγνή Μπάλτσα Κορυφαία λυρική καλλιτέχνης. Μεσόφωνος με αξιοζήλευτη διεθνή καριέρα
Πρόσβαση
Προσέγγιση στο νησί της Λευκάδας
Οδικώς: Το νησί συνδέεται με την υπόλοιπη Ελλάδα με μια πλωτή γέφυρα.
Aθήνα-Λευκάδα 380χλμ ή περίπου 4.30 ώρες οδήγηση / Θεσσαλονίκη-Λευκάδα 420χλμ ή περίπου 5 ώρες οδήγηση
Αεροπορικώς: Πτήσεις εξωτερικού αλλά και εσωτερικού (Αθήνα, Κρήτη) για Πρέβεζα/Άκτιο, με λεωφορείο ή ταξί για τη Λευκάδα (20χλμ)
Με υδροπλάνο: Σύνδεση με άλλα νησιά του Ιονίου
Με φέρυ: Από Ιθάκη και Κεφαλλονιά
Με ιδιωτικό σκάφος: Παροχές στην Βασιλική